15 januari 2024
Met de komst van het nieuwe jaar 2024, de korte dagen, lange nachten en Koning Winter die afgelopen week zijn intrede in Nederland heeft gedaan staat komende maandag Blue Monday voor de deur. Los van de ontbrekende wetenschappelijke evidentie voor een dergelijke extra ‘depressogene dag’ is het nooit verkeerd om tips te delen om de dagen licht en zinnig door te komen. Daarmee mag een kapstok als Blauwe Maandag welkom heten en sluiten we aan bij de talloze eindejaarslijstjes met onderstaand nieuwjaarslijstje gevuld met tips tegen een zwaar gemoed.
1. Blijf werken aan goede voornemens
Iedereen weet goed hoe moeilijk gedragsverandering is. Ook kleine veranderingen vragen inspanning en doorzettingsvermogen om te verworden tot een gewoonte. Vol met idealen en ambities beginnen we het jaar van de Grote Verandering om vaak al binnen enkele dagen of weken te merken dat dat waarschijnlijk pas 2025 gaat zijn. Al in de oudheid hebben de grote filosofen, waaronder Socrates, zich gebogen over de grote vragen ‘Wat ons doen en laten bepaalt’ en ‘Hoe we kunnen komen tot effectieve verandering’. Dat dit duizenden jaren later nog altijd puzzelt mag nederig stemmen, maar evenzo hoopvol en ambitieus. Verandering vraagt moed, herhaling en toewijding. Slimme koppelingen kunnen daarbij helpend zijn; sporten en bewegen zijn voor de meesten van ons geen vanzelfsprekendheid, maar koppel dit aan contact met een vriend(in), aan het luisteren naar je favoriete podcast (zoals deze; Hidden Brain – What would Socrates do?), kijken naar je favoriete serie terwijl je op de loopband staat en de drempel om een gewoonte te vormen daalt. Concrete voorbereiding, delen van je voornemen, resultaat koppelen aan beloningen zijn andere strategieën om je effectiviteit in gedragsverandering te zien groeien. En als dat nog niet werkt; alle verandering is moeilijk, dus herhaal, herhaal, herhaal,…
2. Geef aandacht aan goede voeding: Feed Your Brain Healthy Food
Wat mij betreft wordt 2024 het jaar waarin veel meer mensen dan tot nog toe het besef gaan krijgen dat we echt maar 1 aarde hebben om onze wereldbevolking te voeden. Dit naast de steeds hardere feiten dat een hoofdzakelijk plantaardig dieet gezondheidsbeschermend en -bevorderend is1. Los van de noodzaak om met elkaar tot een dieetaanpassing te komen waarmee we tegen 2050 in staat gaan zijn om een wereldpopulatie van 10 miljard mensen te kunnen voeden in tegenstelling tot de huidige trieste realiteit past het in een lijstje als dit vooral om iets concreets te bieden. Wat te denken van dit recept, dat traditioneel afkomstig is uit Noord-Afrika, schijnbaar Tunesië, met een basis van gepocheerde eieren in een rijke tomatensaus, Shakshuka. Van origine is het een ontbijtrecept, maar kan evenzo goed dienstdoen als lunch of avondeten. Heerlijk comfortfood in donkere dagen. Of wat te denken van de volgende zoete winterse koolsalade. Van Ottolenghi met macadamia-noten, maar ook prima te doen met cashewnoten, zoals beschreven in dit recept met o.a. rode en witte kool en mango. Weliswaar wat bewerkelijker, maar meer dan de moeite waard!
3. Kom in beweging, liefst zo vroeg als mogelijk!
“The early bird gets the worm” is een bekend Engels gezegde, in het Nederlands kennen we het wat prozaïschere “de morgenstond heeft goud in de mond”. Onder de tips van 2 is terug te vinden dat een goed contact met het ‘waarom’ erg belangrijk is om tot effectief gedrag te komen. Wat maakt dat je in beweging wenst te komen? Welke signalen geeft je lijf waaruit blijkt dat het om beweging vraagt? Wat heeft actief zijn je eerder opgeleverd? Welke winst zie je voor je wanneer actiever bewegen vaster onderdeel van je dagelijkse routine zou worden? We zijn niet allemaal als Erik Scherder, maar getuige zijn meest recente boek samen met cardioloog Leonard Hofstra mogen we hoopvol zijn wanneer het gaat over de kans om een gelukkiger en gezonder bestaan met impact op ons fysieke en mentale welzijn. “De aard van het beestje” valt mogelijk toch meer te bewerken en beïnvloeden dan we dachten, dus van ‘het glas halfleeg’ naar ‘wellicht misschien toch halfvol’ mag in de meeste gevallen haalbaar heten. Voor wie toch twijfelt of zoekende is naar het hoe en wat rond bewegen; zie de beweegrichtlijnen uit 2017, waaruit het adagium ‘bewegen is goed, meer bewegen is beter’.
4. Maak contact met buiten
Zie 3. Als je dan toch in beweging komt, doe het dan liefst buiten! Ook wanneer je niet in de GGZ actief bent, dan nog kan de volgende site van de Groene GGZ prikkelend en stimulerend zijn voor jouw praktijk; welke contacten, overleggen of algemene bewegingen zou je buiten kunnen doen? Ook hier weer het advies; maak het jezelf makkelijk om te slagen; de auto net een stukje verder op de parkeerplaats zetten, een halte eerder uitstappen, die kleine boodschap met de fiets i.p.v. de auto, die afspraak met een vriend(in) voor een kop koffie/thee combineren met een wandeling.
5. Sta stil en verwonder je
Verwondering of in het engels “Awe” is een ervaring die we vaak als zeldzaam en uniek ervaren bij de grote momenten in ons leven (geboorte, dood, grote veranderingen, intense samenkomsten). Tegelijkertijd schuilt er een kunst in het openstaan voor meer alledaagse ervaringen van verwondering. O.a. Dacher Keltner heeft hier als psycholoog zijn levenswerk van gemaakt. Hij raadt iedereen aan om meer open te staan voor de ‘8 levenswonderen’, nl. natuurverschijnselen, muziek, visuele ontwerpen en morele schoonheid en minder voorkomend ‘collective effervescence’ (wat ik niet beter vertaald krijg dan in ‘collectief bruisen’; gezamenlijk juichen in een stadion, meezingen met de Toppers, bidden in gemeenschap), spirituele ervaringen, openbaringen.
Vanzelfsprekend zijn dit soort ervaringen hyper individueel. Tegelijkertijd blijken ervaringen van verwondering over de hele wereld universeel te bestaan onder de meest uiteenlopende culturen en gemeenschappen. 1 voorbeeld waarin enkele van voornoemde wonderen samen komen is het concept van Koolulam, een sociaal muzikaal initiatief gericht op het middels samenkomend musiceren stimuleren van sociale cohesie en verbinding. 1 voorbeeld van vorige maand bracht het nummer “Like a prayer” van Madonna over de hele wereld. In het klein kun je het dagdagelijks om je heen ontdekken wanneer je je ervoor open stelt en
6. Weg met ‘Guilty Pleasures’; geniet met volle teugen van de dingen die je blij maken
Sinds langere tijd is de term ‘guilty pleasure’ ingeburgerd geraakt voor dingen waar we van genieten en die tegelijkertijd zo ‘fout’ zouden zijn dat we er niet voor uit zouden mogen komen. Maar wat zou er nu zo principieel ‘fout’ zijn aan reality shows, frietjes kapsalon of liedjes van Britney Spears? Natuurlijk past hier zeker enige kritische noot en oproep tot matigheid, maar de schuld en schaamte die de term oproept is mogelijk problematischer dan de handeling an sich. Dus geniet vooral van die Lip Sync Battle tussen Tom Holland en Zendaya, zing luidkeels mee met Dave Grohl en Rick Astley’s Never Gonna Give You Up, laat staan Michelle Obama’s carpool karaoke met Missy E.
7. Liefde en aandacht geven is liefde en aandacht krijgen
Op de uitnodiging/uitdaging om op korte termijn met enkele tips voor Blue Monday te komen sloeg ik snel aan en heb dit stukje onder elkaar gezet in de hoop iets te geven dat waarde uitdraagt en hoop biedt in donkere dagen, zo niet tijden. Met zoveel conflict, pijn, beschadiging, verlies en dreiging in onze wereld van vandaag zijn lichtpuntjes waar mogelijk belangrijker dan ooit tevoren. Laat dit daarmee een hopelijk welkom hart onder de riem zijn.